Historia Wielunia

PJP

Tekst skorygowany 24 XI 06 o informacje na podstawie nowo poznanych faktów z innych źródeł
Sprawa jest dobrze opisana przez Jaskulskiego w publikacji książkowej "O działalności niepodległościowej na Ziemi Wieluńskiej 1939–1953" począwszy od strony 34, jednak nie znalazłem tam szczegółów, które zaleźć zamierzałem (publikacja zawiera przypuszczalnie kilka błędów). Temat otwieram w nadziei na uzupełnienie brakujących informacji (zwłaszcza listy nazwisk zamieszczonej na końcu).

Na początek wprowadzenie dla tych, którzy tematu nie znają.

Pół roku przed przekształceniem ZWZ w AK, 19 września 1941, z punktu rozdziału prasy ZWZ z Łopatek przed Łaskiem wyrusza piechotą do Łasku i dalej do Łodzi z meldunkami wieluński kurier, 18-letni Jerzy Sobociński "Kluska". Na przedmieściach Łasku widzi żandarmów kontrolujących dokumenty. Skręca w pole (obecnie ul. Północna), dostrzegają to żandarmi. Chwilę później aresztowany Kluska trafia do Łasku. Sześć godzin później gestapo zwija już punkt w Łopatkach, w rejonie Łasku i Pabianic ZWZ ogłasza alarm, Wieluń nie zostaje powiadomiony.
Dzień później dociera do Wielunia jedynie wiadomość o aresztowaniu młodego człowieka w Łopatkach, wszystko wskazuje, że musiał być to Kluska, który, jak nikt inny, miał bardzo rozległe kontakty konspiracyjne. Alarm, członkowie ZWZ przez prawie tydzień profilaktycznie ukrywają się poza domami, kontakty konspiracyjne zostają zerwane. Ale nic się nie dzieje, więc alarm po kilku dniach zostaje odwołany. Wszyscy utwierdzają się w przekonaniu, że Kluska woli umrzeć, niż zdradzić.

Noc 30 września 41. W Wieluniu zaczynają się masowe aresztowania członków ZWZ. Dzień później gestapo przywozi Kluskę, który wskazuje kilka miejsc kontaktowych, zostają aresztowani komendanci rejonów. Wsypa osiąga duże rozmiary.

Aresztowani początkowo trafiają do więzienia w Wieluniu na Częstochowskiej, przesłuchuje ich gestapo. Stąd trafiają na gestapo na Szterlinga do Łodzi i do więzienia na Radogoszczu. Duża część z nich zostaje rozstrzelana w masowej egzekucji w Zgierzu 20 marca 1943 r.
Reszta, w rok po aresztowaniu, koło 25 września 1942, zostaje wywieziona do Auschwitz, przypuszczalnie w kilku transportach. Tylko dwóch wraca z obozów w 1945.

W internetowym indeksie Auschwitz występują:
------------------------------------------------------
Krzykowska Apolonia - punkt w Łopatkach, ur. 1894 I 16, zm. 1943 III 02. Pierwsza aresztowana.
Piotrowski Stanisław - nie występuje u Jaskulskiego, ur. 1905 III 30, zm. 14 X 1942
Płóciennik Ryszard - ur. 22 VII 1925, zm. 1943 I 01
Pasikowski Roman z Łopatek ur. 6 II 1913 zm. 1. XI 1942 (duże prawdopodobieństwo związku ze sprawą)

Nie występują w indeksie internetowym Auschwitz:
-----------------------------------------------------------
Grobelny Jan - brak danych o losie
Grobelny Wacław - ul. Rudzka, przeżył Auschwitz i Matchausen-Gusen
Sobociński Jerzy "Kluska", zginął w Auschwitz
Wawrzyński Juliusz - ul. Młynarska, przeżył obóz

Rozstrzelani w egzekucji 100 Polaków (Zgierz 20 III 42):
-----------------------------------------------------------------
Marczewski Feliks
Sroka Eugeniusz
Sygulski Kazimierz
Mak Ignacy z Działoszyna
Sieradzki Wacław z Olewina
Bujanowska Krystyna i Stanisław, rodzeństwo z Łasku - najprawdopodobniej związani z tą sprawą
Rychłowski Zenon, porucznik, aresztowany w Łopatkach
Balicki z Łasku (istnieje przypuszczenie, że miał związek ze sprawą)

Inne osoby, których literatura nie wymienia lub losu nie uszczegóławia:
------------------------------------------------------------------------------
Krzykowski Antoni - punkt w Łopatkach (zmarł w więzieniu w Łodzi, prawdopodobnie w Radogoszczu)
nadleśniczy z Pruszkowa nieustalonego nazwiska - aresztowany w Łopatkach, los nieznany
Krzykowska Julia - uciekła z Łopatek, przeżyła wojnę w GG
Janecki Bolesław z Siemkowic - zdekonspirowany
Pabiniak Antoni z Osjakowa - zdekonspirowany
Sobera Justyn - zagrożony
Kubalczyk J. - zdekonspirowany
Woronowicz Mieczysław - zdekonspirowany przeniósł się do Pabianic (?)
Górski Bogdan z Sięganowa - zagrożony, zginął w związku z inną sprawą

PJP

W dniu 24 listopada 2006 powyższe informacje skorygowałem o nowe osoby i fakty z ich losów.