Historia Wielunia

Grzegorz Nowak (W)

Cytuję ze strony [link widoczny dla zalogowanych]

"Park staromiejski im. Żwirki i Wigury powstał w 1852 roku z inicjatywy komisarza obwodu wieluńskiego – Fryderyka Augusta Goleńskiego. Komisarz przedstawił władzom projekt uporządkowania części miasta między Krakowskim Przedmieściem a ulicami Szpitalną i Farną przez oczyszczenie fos, splantowanie wałów, obsadzenie tych terenów drzewami i krzewami ozdobnymi. W ten sposób, w pobliżu historycznego centrum miasta, miał być urządzony „ogród spacerowy dla publiczności”.
Projekt urządzenia parku, autorstwa inżyniera powiatu wieluńskiego, Brochockiego, spotkał się z poparciem magistratu. W 1852 roku rozpoczęto prace porządkowo-budowlane. Wielunianie społecznie wyszlamowali i oczyścili rozległy staw między ratuszem a zamkiem, splantowali ziemię po wałach miejskich. Następnie wytyczono aleje spacerowe, zasiano trawę, zasadzono rośliny. Pod koniec XIX i na początku XX wieku park stał się ozdobą miasta i ulubionym miejscem spacerowym. W 1895 roku, do jego dalszego uporządkowania i upiększania przyczynił się pomocnik naczelnika powiatu - Patocki.
W okresie międzywojennym władze miejskie, mimo ciężkiej sytuacji budżetowej, troszczyły się o park. Na początku lat 20-tych powiększono obszar parku przez zasypanie dawnej fosy. Jego atrakcją stał się zwierzyniec oraz ustawione na strumykach mini młynki i wiatraki wprawiane w ruch przez strumień wody. W 1927 roku obszar parku jeszcze poszerzono i ogrodzono. W okresie letnim odbywały się w nim koncerty orkiestry Ochotniczej Straży Pożarnej.
W dniu 18 maja 1933 roku, w rok po tragicznej śmierci pilotów Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury, w związku z uroczystymi wojewódzkimi obchodami 10-lecia Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP), parkowi nadano imię Żwirki i Wigury.
Aleje parkowe i przyległa do parku ulica Henryka Sienkiewicza pełniły rolę wieluńskiej promenady. Tu odbywały się rodzinne spacery. W godzinach wieczornych i nocnych park zamykano. W latach okupacji hitlerowskiej był on udostępniany tylko Niemcom, o czym informowały ustawione tablice.
Po wojnie parkowi powoli przywracano świetność. Nie był już zamykany na noc. Urządzono w nim sadzawkę, latem zarybioną pięknymi okazami ryb. Systematycznie powiększano jego obszar o tereny po wyburzonych domach przy ulicy Krakowskie Przedmieście i Królewskiej.
Spokojne życie parku zostało przerwane w nocy z 1 na 2 czerwca 1995 roku, kiedy to huragan, jaki przeszedł nad Wieluniem, zniszczył 40% drzewostanu, w tym kilka pomników przyrody.
Dziś park pełni funkcję rekreacyjną, kulturalną i edukacyjną. W Wieluńskim Domu Kultury (dawna cerkiew), znajdującym się na terenie parku, organizowane są imprezy kulturalne. Przed ruinami Fary odbywają się uroczystości religijne. To właśnie tu, 1 IX 2004 roku, podczas Centralnych Obchodów 65. Rocznicy Wybuchu II Wojny Światowej, prezydent RP Aleksander Kwaśniewski odsłonił tablicę pamiątkową ku czci ofiar nalotu Luftwaffe w pierwszych minutach wybuchu II wojny światowej. "

Ana

Z treści wynika, że park był ogrodzony. Ciekawe, czy zachowało się zdjęcie parkanu....
Jeszcze lepiej gdyby było z napisem z okresu okupacji jak na bramach do Łazienek Królewskich Nur für deutsche.

Tadeusz

Tutaj mamy pocztowkę z bramą od strony Krakowskiego Przedmieścia w czasach II RP. A w czasie wojny rzeczywiście park by tylko dla Niemcow.

Joker

Grzegorz Nowak napisał:
Dziś park pełni funkcję rekreacyjną, kulturalną i edukacyjną

dodam "oraz barowo-restauracyjną"

Ana

Jak to barowo-restauracyjną? Czyżby w parku stanął jakiś budyneczek służący piwoszom?

Joker

To raczej bar "Pod chmurką". Zajrzyj do parku w ciepły wieczór od strony Krakowskiego Przemieścia. Bufet naprzeciw parku a spozycie w parku.
Piwo, nalewki...........

mex92

[link widoczny dla zalogowanych]

Park Miejski im. Żwirki i Wigury w Wieluniu

1. Ścieżkę rozpoczynamy przy wejściu do parku, u zbiegu ulic Henryka Sienkiewicza i Józefa Piłsudskiego. Po lewej mijamy żywopłot z głogu jedoszyjkowego, wiązu szypułkowego oraz morwy białej. Morwa to drzewo pochodzące z Chin, sięga do 15 m wysokości i jest powszechnie uprawiane dla hodowli jedwabników, których gąsienice karmią się liśćmi. Owoce ma złożone, podobne do jeżyn, do 2 cm długości, barwy od białej po fioletową, jadalne, o mdło-słodkim smaku.

2. Wędrujemy aleją w kierunku wschodnim. Zwracamy uwagę na pomnikowy okaz malowniczej wierzby białej, ocieniającej fontannę. Dochodzimy do rosnącego po lewej stronie alejki klonu jesionolistnego. Jest to drzewo pochodzące z Ameryki Północnej, dorastające do 15 m wysokości, o liściach złożonych z 3-7 listków, jajowatych lub jajowato-lancetowatych, niekiedy ze szczytowym listkiem trójklapowym. Owocem jest podwójny skrzydlak. Gatunek ten charakteryzuje się odpornością na suszę i mrozy, ale na pniu opisywanego okazu widzimy galasy. Są to różnego typu narośla na roślinach spowodowane przez pasożytnicze grzyby lub zwierzęta (np. nicienie, roztocze, błonkoskrzydłe), a także indukowane przez działanie substancji chemicznych.

3. Podążamy dalej na wschód, wzdłuż południowej granicy parku. Mijamy dawną fosę. Wzdłuż alejki napotykamy: brzozy brodawkowate, robinie akacjowe, klony srebrzyste, wiąz szypułkowy, oliwnik wąskolistny – duży krzew ze zwisającymi gałęziami. Jego liście są wąskie, wierzbowate, od spodu białe, o długości 4-8 cm. Naturalnie występuje w Azji Mniejszej, Azji Zachodniej i Środkowej, aż po Himalaje.
Nieopodal widać dwa pnie – pozostałość po huraganie z 1995 roku, który zniszczył 40% drzewostanu parku, w tym kilka okazów pomnikowych.
Tuż obok rosną dwa charakterystyczne gatunki: z lewej strony – skrzydłorzech kaukaski – rozłożyste drzewo, dorastające do 30 m wysokości. Ma liście długie do 60 cm, złożone z 11-21 ciemnozielonych, błyszczących listków, o blaszkach brzegiem drobno piłkowanych. Owoce to małe orzeszki z dwoma skrzydełkami, zwisające w postaci dekoracyjnych, długich owocostanów. Drugi gatunek to, znajdujący się po prawej stronie ścieżki, jesion wyniosły – rodzime drzewo dorastające do 40 m wysokości, o liściach złożonych z 7-11 listków. Jego owocami są orzeszki ze skrzydełkami do 5 cm długości.

4. Wędrując w górę alejki mijamy kolejne jesiony wyniosłe, skrzydłorzechy kaukaskie, klony pospolite, po prawej napotykamy dąb czerwony (pochodzi on z Ameryki Północnej i jest w Polsce gatunkiem obcym geograficznie, odpornym na zanieczyszczenia przemysłowe). Tuż za dębem rośnie grab pospolity i klon jesionolistny. Skręcamy w lewo, w kierunku Wieluńskiego Domu Kultury. Po drodze napotkać możemy bez czarny, lilak pospolity, tawułę van Houttea, piękną trzmielinę, której kora stosowana jest w lecznictwie, jaśminowiec wielkokwiatowy. Przed budynkiem WDK rośnie skrzydłorzech kaukaski, żywotnik zachodni i lipa szerokolistna. Zatrzymujemy się tu i prezentujemy historię dawnej cerkwi.

W latach 1902-1934 była to cerkiew prawosławna wzniesiona dla potrzeb stacjonującego w mieście Piątego Dońskiego Pułku Kozaków, brygady straży granicznej, urzędników komór celnych. Po opuszczeniu Wielunia przez Rosjan, w 1914 roku, budynek przez wiele lat był opustoszały. Wykupiony w 1934 roku przez władze samorządowe, został przekształcony w Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Zmianie uległa jego architektura, zdjęto bowiem kopuły, charakterystyczne dla świątyń obrządku wschodniego

5. Następnie podążamy na północ, w kierunku Bramy Krakowskiej. Po naszej prawej stronie znajdują się lipy krymskie, lipy drobnolistne i krzewy śnieguliczki białej. Przy drugim rozwidleniu parkowych ścieżek, skręcamy w prawo. Aleją klonową dochodzimy do wschodniej granicy parku przy ulicy Krakowskie Przedmieście i zatrzymujemy się przy okazie klonu pospolitego, rosnącym z prawej strony ścieżki. Na jego pniu dostrzec możemy porosty listkowate (pustułkę pęcherzykowatą), gatunek testowy w bioindykacji skażenia środowiska, ale skarłowaciały, w bardzo małych ilościach, zaś w runie bogatą warstwę mchu – rokietnika pospolitego.
Mszaki to bardzo stara grupa roślin zarodnikowych. Należą do nich mchy oraz wątrobowce. Pobieranie wody przebiega u nich chwytnikami oraz całą powierzchnią ciała, dlatego też bardzo łatwo mogą otrzymywać zawarte w niej szkodliwe związki, zwłaszcza metale ciężkie. Razem z porostami są wspaniałymi wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza i wody. Mchy, dzięki prostej budowie i szeregowi przystosowań pełnią niejednokrotnie rolę organizmów pionierskich, zasiedlających nagie skały, martwe drewno itp. Ponieważ mchy występują najczęściej w dużych ilościach, dzięki swej gąbczastej strukturze wchłaniają mnóstwo wody, hamując jej odpływ ze zlewni. Dlatego ich obecność w środowisku wybitnie zwiększa ilość zatrzymywanej wody.

6. Wracamy do zachodniej części parku, kierujemy się w stronę gmachu Starostwa Powiatowego. Mijamy klon pospolity, klon srebrzysty, brzozę brodawkowatą i młody drzewostan po stronie prawej. Schodami schodzimy w dół, zatrzymujemy się przy dawnej fosie. Rośnie tu lipa szerokolistna, rodzime drzewo, którego owocem jest owłosiony orzeszek. Jest to roślina miododajna. Jej kwiaty działają uspokajająco i napotnie. Stosuje się je w stanach gorączkowych, anginie, grypie oraz stanach napięcia nerwowego.

7. Opuszczamy fosę i nadal wędrujemy w kierunku zachodnim. By dojść do pomnika „Pogromcom Hitleryzmu”, skręcamy w prawo, mijając okazy świerka pospolitego, świerka kłującego, rajskiej jabłoni. Stojąc przed pomnikiem, wzniesionym dla upamiętnienia żołnierzy Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego, walczących w latach 1944-1945 o wyzwolenie ziem polskich spod okupacji hitlerowskiej, patrzymy na prawo, widzimy w całej okazałości gmach wzniesiony na fundamentach zamku piastowskiego z XIV wieku. W tym miejscu przedstawiamy jego historię:

Zamek wraz z całym systemem fortyfikacji miejskich został ufundowany przez Kazimierza Wielkiego. Otoczony był fosą i stawem zasilanymi wodą z pobliskich źródeł. W jego komnatach gościli: król Władysław Jagiełło, król Kazimierz Jagiellończyk i królowa Bona, później był rezydencją siostry Zygmunta Augusta – królowej węgierskiej Izabeli, a w 1566 roku mieszkała tu Katarzyna Austriaczka, trzecia żona Zygmunta Augusta.
W 1588 roku, po klęsce pod Byczyną, był więziony na zamku arcyksiążę austriacki Maksymilian Habsburg. Zamek spalili w 1656 roku Szwedzi. Dawny wygląd przywrócił mu starosta wieluński Hieronim Olszowski. Później budynek przeszedł w prywatne ręce Anny Micińskiej. W początkach XIX wieku w jego murach mieścił się lazaret i magazyny wojskowe, a w latach 20-tych manufaktura sukiennicza Jana Karneckiego. Po jej pożarze ruiny dawnego zamku wykupił w 1843 roku komisarz obwodu wieluńskiego Fryderyk August Goleński. W latach I wojny światowej budynek zamku zajmowało wojsko niemieckie, od listopada 1918 roku wojsko polskie. Podczas ostatniej wojny jego południowe skrzydło uległo zburzeniu. Dziś w budynku mieści się Starostwo Powiatowe, część pomieszczeń zajmuje Urząd Miejski.

8. Następnie, po przecięciu drogi dojazdowej do dawnego zamku królewskiego, wchodzimy na alejkę parkową, której niewątpliwą ozdobą, jest rosnący po lewej platan klonolistny – długowieczny gatunek o oryginalnej, łuszczącej się dużymi płatami korze i rosnące po prawej stronie dwa okazy jarząbu szwedzkiego. Drzewo naturalnie występuje na Półwyspie Skandynawskim. Dorasta do 20 m wysokości, może też występować w postaci wielopniowego krzewu. Owoce ozdobne o kolorze pomarańczowoczerwonym, większe od jarzębiny.

9. Przechodzimy do północno-zachodniej części parku. Wzrok przyciągają: rozłożysty klon jesionolistny, majestatyczna topola biała oraz gmach dawnego Kolegium Pijarskiego. Zatrzymujemy się przy ostatnim przystanku naszej ścieżki dydaktycznej. Są to relikty najstarszej wieluńskiej świątyni- kościoła p.w. św. Michała Archanioła. Był on wzniesiony w końcu XIII lub na początku XIV wieku. W świątyni odbywały się sejmiki szlachty Ziemi Wieluńskiej, odbyło się zaprzysiężenie przez Wielunian Konstytucji 3 Maja, w 1862 roku odprawiano patriotyczne msze święte w intencji Ojczyzny. W dniu 1 IX 1939 roku kościół został zbombardowany przez niemieckich lotników. Częściowo zrekonstruowane fundamenty Fary stanowią pomnik zniszczenia miasta, a tablica umieszczona na kamiennym głazie upamiętnia ofiary zamordowane podczas nalotu Luftwaffe w pierwszych minutach wybuchu II wojny światowej. Wieluń- stary ośrodek miejski- mocno wpisał się w dzieje Rzeczypospolitej. To tutaj, 1 IX 1939 roku, o godzinie 4.40, I dywizjon 76 pułku bombowców hitlerowskiej Luftwaffe pod dowództwem Waltera Siegle rozpoczął pierwszy nalot II wojny

światowej – bombardowanie bezbronnego, śpiącego miasta. Na Wieluń spadło 380 bomb, o łącznej wadze 46 ton. Pierwszym celem był szpital i kolegiata. Kilkakrotne naloty spowodowały zniszczenie miasta w 75% i śmierć około 1200 jego mieszkańców, osób cywilnych. To wydarzenie stanowi rdzeń historii, a właśnie przy murach najstarszej wieluńskiej świątyni odbyły się Centralne Obchody 65. Rocznicy Wybuchu II Wojny Światowej.