Historia Wielunia

Agata

Chleb światły to rzeczywiście chleb z mąki pszennej.
Głusek – garnuszek bez ucha.
Gornysek bioły w pysku – garnuszek zewnątrz ciemny, a wewnątrz biało polewany.

Joker

Żeleźniok - garnek żeliwny używany do gotowania ziemniaków dla świń.
Źgoc - narzędzie do rozgniatania ziemniaków.
Śnica - element wozu konnego.
Loda - maszyna do cięcia słomy na sieczkę.
Duchówka - wnęka w piecu glinianym, do przechowywania ciepłej strawy.
Schyłek - pomieszczenie z niskim stropem, aby wejść do niego trzeba się pochylić.

Leonidas

Chleb światły znam jako chleb z mąki jasnej ale żytniej, mówiło się też chleb albo raczej chlyb pytlowy. Pytel to rodzaj sita młyńskiego. Był gruby pytel –mąka raz przepuszczona przez sito czyli mąka razowa. Cienki pytel to mąka przepuszczana kilka razy przez pytel różnej gradacji. Chleba jasnego inaczej pszennego, ja osobiście nie spotykałem, ale to nie znaczy, że takowego nie było

Joker

Żolytka, hehehe /żyletka/
Brzytew /brzytwa/
Patelka /patelnia/
Gadzina /inwentarz/
Listowy /listonosz/
Sklepisko /klepisko/
uliczka /furtka/

Joker

Cepigi - drewniane uchwyty pługa konnego.

Wrutnie - wrota stodoły.

Kalonka - kalenica /szczyt dachu/

Joker

Gdowa.
Kto zgadnie co to znaczy?

Agata

Joker

Brawo, hehehehe!!!!!!!!!!!!!!

Joker

Futrować = karmić zwierzęta domowe.

Agata

Joker

[quote="Agata"][quote]

Joker, to nie jest gwara wieluńska.

Byc może masz rację. A może nie.

[link widoczny dla zalogowanych]

Gwara, gwara ludowa, gwara terytorialna - terytorialna odmiana języka, mowa ludności (zwłaszcza wiejskiej) na określonym terytorium, wyodrębniona z języka ogólnego i gwar sąsiadujących poprzez odrębności fonetyczne i leksykalne. Podrzędna w stosunku do dialektu. Czasem wyodrębnia się również podrzędne w stosunku do dialektu zespoły gwarowe. Granice gwar, podobnie jak granice dialektów, wyodrębniane są w badaniach językoznawczych poprzez zestawianie językowych cech dystynktywnych (cech odróżniających) na określonych terytoriach i niejednokrotnie mają charakter umowny.
Terminem "gwara" określa się również mowę ludności wiejskiej jako całość.

Agata

Leonidas

Poniżej chciałem zaprezentować trochę gwary, którą posługiwano się na pograniczu Sieradza i Wielunia. Zacytowany fragment jest już trochę przesiąknięty współczesnością bo jest pisany na przełomie lat 60/70 ubiegłego wieku, ale chociaż tyle udało mi się jeszcze zachować. Fragment ten pochodzi z pamiętnika mojego Ojca, który opisał bardzo wiele spostrzeżeń ze swojego, jak i swoich bliskich życia, w tym wiele obyczajów. Tutaj taka próbka:

Jak nam mówili nasi rodzice, że było to dawno, ale nie można się dokładnie dowiedzieć w jakich to latach mogło być, ale oni jeszcze to pamiętali, że ludzie biydni nie mieli żodnych praw, ani poważania. Wszyscy musieli robić pod panami, bo pany mieli ziymie i tyla jej mieli, że sami niewiedzieni ile tej ziymi majom. W owych czasach prawem rządzili pany, a do stosowania tego prawa mieli baty. To znaczy, że policji nijakiej nie było; policja nie rzundziła ludźmi, tylko rzundziły pany. Nie było to tak, że każdygo bili, tylko jak czegoś nie wykunoł po woli pana, albo nie chcioł czego zrobić, albo jak to mówiom, jak coś zbroił. Wówczas nie było nijakich sundów, aby go sundzić. Pan go sam osundził. Taki winowajca był położony publicznie aby wszyscy to widzieli i był bity, a drudzy musieli się temu przyglundać jak ten cięgi dostawoł, aby w przyszłości na kożdy dryg pana, kożdy był posłuszny panu. Zależało tyż od pana i jego humoru. Jak pan nie chcioł to go nie kładli do bicia, tylko na stojunąco pare batów dostoł na plecy. Pany ludziom batów nie żałowali
Było takie wydarzynie. Chłopy zimom to cepami w stodole zboża młócili. Kiedyś pan zrobił obchód po tych stodołach, aby zoboczyć jak chłopy żyto młócili. Pan się przyglundo jak po wymłócyniu wionzali snopki słumy, tak po zwiunzaniu chłop kneblem bije po tym snopku. Tak pan przyglundo się i z ciekawości się pyto; - cymu te snopki tym kijem tak bije. Chłop powiado, że on tego snopka nie bije, tylko go gładzi, żeby taki snopek ładnie wyglundoł, bo tym kneblem się ładnie wyrówno. Tak ów pan idzie do drugiej stodoły i przyglundo się jak po wymłócyniu chłop wiunże snopek słumy i kneblem ten snopek obijo. Tak pan znów pyto tego chłopa cymu on to robi. Chłop z gorliwości opowiado panu, że jak się młóci, to czasym jakieś ziarno jeszcze w kłósku zostanie, to tym kneblem jak się obije to reszte wszystko wyleci. Tak pan wysłuchoł, z za cholewy buta wyjon bata i powiada: -ty szelmo psiakrew, to ty nie młócisz tylko kneblem kłóski bydziesz obijoł? I wlepił kilka batów chłopu przez plecy.

longer

Witam jestem od niedawna na tej stronie i chcę napisać parę wyrazów z gwary Wieluńskiej. Odgadnijcie : sipka , dziapka, dropka, kłolik , lycki , posuć ,łobeżnońć . Na razie tyle sobie przypomniałem.

longer

Chcę wytłumaczyć dokładnie co to jest pszycok: mianowicie - przy oraniu pól na początku i na końcu robi się orke w poprzek pola na szerokość sześciu rajek. A jeszcze jedno wytłumaczenie słowa - zopłocie- każde podwórko odgrodzone jest płotem od sadu a stodoła jest granicą między podwórkiem a sadem i właśnie to za płotem nazywa się zopłocie.Pozdro...